Over een jaar of drie moet zijn natuureducatiecentrum af zijn. Op zijn erf vlakbij Ransdorp ziet Eduard Proper van dichtbij hoe de natuur in Waterland zich ontwikkelt, en het maakt hem niet vrolijk. “Als er niks verandert, wordt Waterland een groene woestijn.” Vijf vragen.

Aan de Bloemendalergouw vlakbij Ransdorp is er nog weinig van te merken. Maar over een jaar of drie stappen bezoekers hier van hun fiets, steken de weg over en nemen een kijkje bij het natuureducatiecentrum van Eduard Proper. Na een lange voorbereidingstijd ging vorig jaar de kogel door de kerk en werd het bestemmingsplan gewijzigd. Het erf van de voormalige boerderij van Alice en Eduard Proper wordt nu voorbereid. Naast het educatiecentrum zullen er drie woningen verrijzen.

In het centrum willen Alice en Eduard op kleine schaal bezoekers laten kennismaken met de bijzondere natuur van Waterland. Zo komen er terraria waar je reptielen, amfibieën en insecten die in het gebied voorkomen kunt zien. Het centrum krijgt ook een ruimte waar groepen kunnen vergaderen, midden in de weilanden met uitzicht op Holysloot in de verte.

Maar wat de natuur waar hij voorlichting over wil geven zelf aangaat, is Eduard niet optimistisch. Hij liep laatste met een boer mee die de sloot uitbaggerde. “Het viel enorm tegen wat eruit kwam. Nauwelijks vissen en mosseltjes, weinig plantleven. Je ziet het niet als je er langs fietst. Maar op veel plaatsen zijn de sloten bijna dood.”

Hoe moet Waterland er in 2030 uitzien wat jou betreft?

“Als ik het voor het zeggen had, gingen we terug naar de natuurlijke rijkdom van enkele decennia geleden. Toen zaten er nog veel meer weidevogels waaronder kemphanen. En veel meer insecten.”

Welke bedreigingen zie je voor het gebied?

“De realiteit is dat het snel bergafwaarts gaat. De biodiversiteit neemt in hoog tempo af. De boeren moeten steeds grootschaliger werken en gebruiken Engels raaigras waarin weinig insecten te vinden zijn. Dat heeft op zijn beurt gevolgen voor de grutto’s en kievits, die bovendien door de oprukkende vos worden bedreigd. Als er niks verandert, wordt Waterland een groene woestijn. Met alleen koeien en ganzen erin.”

Wat moet er gebeuren?

“Voor alle duidelijkheid: ik verwijt de boeren niks. Ze hebben te maken met de regels die ze door de overheid worden opgelegd. Om rond te komen hebben ze zich vaak flink in de schulden gestoken. Het is begrijpelijk dat ze de productie willen opvoeren. Als we een rijkere natuur willen, moeten we terug naar kleinschalige veeteeltbedrijven. Dat wordt een kostbare zaak. De aanzet daartoe moet vanuit de politiek worden gegeven, dat is de enige manier.”

Welke concrete initiatieven kunnen worden genomen?

“De Amsterdamse politiek weet nauwelijks dat Waterland bestaat. De gebiedscoördinator van stadsdeel Noord heeft de Waterlandpleinbuurt én Landelijk Noord onder haar hoede. Dat is onmogelijk, de problematiek van Waterland is heel specifiek. Laat de stad beginnen met het aanwijzen van een speciale gebiedshandhaver voor Landelijk Noord, die de mensen kent en weet wat er speelt. Amsterdam ziet Landelijk Noord als overloopgebied voor toeristen. Daar wordt veel geld mee verdiend. Laat de gemeente dat geld dan ook in het gebied investeren. Niet alleen om de biodiversiteit te verbeteren: de wegen en fietspaden zijn ook niet best.”

Tot slot: wat is jouw favoriete plek in Waterland?

“Naast mijn eigen erf kom ik graag in het landje tussen de Nieuwe Gouw, de Nieuwe Sloot en het fietspad naar de Volendammerweg. Het is een ruig gebiedje waar heckrunderen lopen. Er is een half in het water verscholen loopbrug waar je dwars door het rietland loopt en heel dicht bij de natuur bent. Dat vind ik een van mooiste plekjes van Waterland.”